Trong 2 ngày 02 và 03/07, tại chùa Yên Phú, xã Liên Ninh, Thanh Trì, Hà Nội, Ban Văn hóa Trung ương cùng Ban Nghi lễ Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam phối hợp cùng các Viện nghiên cứu và các đơn vị liên quan đã tổ chức Hội thảo khoa học “Văn hóa Phật giáo Việt Nam thống nhất trong đa dạng”. Đây là hoạt động tiếp theo của Đề án “Định hướng đặc trưng Văn hóa Phật giáo Việt Nam” đã được triển khai từ năm 2014.

Chủ đề Hội thảo được tập trung vào các nội dung gồm: những vấn đề chung, lý luận về Phật học, văn hóa Phật giáo Việt Nam; tìm hiểu, bảo tồn và phát huy đặc trưng văn hóa Phật giáo Việt Nam thông qua: Pháp phục, Ngôn ngữ, Kiến trúc và Di sản. Hội thảo có sự tham gia của đại diện 4 hệ phái thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam là Bắc tông, Nam tông Kinh, Nam tông Khmer, Khất sĩ  cùng đại diện các ban ngành, viện thuộc trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam; các chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực nghiên cứu, bảo tồn di sản và các cơ quan từ trung ương đến địa phương làm công tác quản lý liên quan đế tôn giáo, tín ngưỡng… Tiến sĩ Bùi Hữu Dược, Vụ trưởng Vụ Phật giáo, Ban Tôn giáo Chính phủ cho rằng, với 17 nghìn ngôi chùa trên cả nước, Phật giáo đang đóng góp đậm đà cho bản sắc dân tộc Việt cả về vật thể và phi vật thể trong đời sống xã hội, thế nhưng, ngày nay Phật giáo cũng đã có biểu hiện mặt trái theo xu hướng hòa nhập hóa, ngoại lai khiến cho Phật giáo Việt Nam mất đi bản sắc riêng biệt của mình: “Ở thời điểm hiện nay, chúng ta có gần 1 nghìn Tăng ni sinh đang du học ở nước ngoài, nhiều người vẫn giữ nét truyền thống của Phật giáo quê hương, nhưng nhiều người sau khi đi ra nước ngoài 1 số năm trở về thì ăn mặc, sinh hoạt giống như chỗ mình đã ăn mặc, sinh hoạt điều đó cũng có những nét hay nhưng cũng có nét phản cảm bởi các cụ nói đất có lề, quê có thói. Phật giáo thì không chấp ở hình tướng nhưng dù sao đất lề quê thói, vẫn là nét đặc trưng của người Việt. Chúng tôi có đóng góp đối với Giáo hội là thông qua ý kiến của các chức sắc, các tín đồ, thông qua đóng góp của các nhà khoa học, những người có chuyên môn về lĩnh vực văn hóa chúng ta nhận diện cái tốt thì chúng ta bảo tồn phát huy, cái hạn chế chúng ta cùng nhau phấn đấu sửa cho đảm bảo tốt cái yếu tố Phật giáo trong đời sống xã hội hiện nay”

Liên quan đến bất cập trong việc bảo tồn và phát huy những di tích Phật giáo đã được nhà nước công nhận, Thượng tọa Thích Giải Hiền, Tiến sĩ chính sách hành chính giáo dục, giảng sư Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội cho rằng, việc bảo tồn di tích là lĩnh vực chuyên môn, cần những người có chuyên môn thực hiện. Do vậy để làm tốt công tác này, Giáo hội Phật giáo Việt Nam cần có bộ phận chuyên trách để thực hiện nhiệm vụ, đặc biệt là việc cân nhắc khi bổ nhiệm trụ trì đối với những di tích này: Về mặt Giáo hội phải có sự phân cấp các ngôi tự viện có giá trị văn hóa cao thì việc lựa chọn bổ các vị nhiệm trụ trì ở nơi đó phải có sự lựa chọn, có những tiêu chuẩn đặc định, nhất định đặt ra, rồi trên các tiêu chuẩn đó để mình chọn người gửi việc nó đúng, còn nếu không những nơi có giá trị văn hóa rất quan trọng như vậy nếu các vị trụ trì không đủ trình đủ, không đủ nhận thức thì đó là sự tác hại rất lớn”

Giáo sư sử học Lê Văn Lan đánh giá cao nỗ lực của Giáo hội Phật giáo Việt Nam khi đặt ra vấn đề định hướng đặc trưng văn hóa Phật giáo Việt Nam, thống nhất trog sự đa dạng bởi đây là những vấn đề rất gai góc đòi hỏi một sự chuyển mình ngay trong nội bộ Giáo hội sau 35 năm thành lập và phát triển: Các vị chủ trì, tổ chức, tham gia hội thảo này đã dũng cảm, ở đây có sự dũng cảm thực sự vì trước những vấn đề nổi cộm như thế này, rất phức tạp, mà lại rất thiết thực, thiết thân, chúng ta đã đặt ra để xông vào đó để suy nghĩ, để đề xuất và bước đầu gợi ra những giải pháp

Hội thảo nhận được rất nhiều tham luận cũng như ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học và các vị chức sắc, trụ trì các tự viện của Giáo hội về 4 nhóm vấn đề gồm Pháp phục, Ngôn ngữ, Kiến trúc và Di sản. Theo ý kiến của các chuyên gia cũng như của các vị Tăng Ni, giáo phẩm, để thực hiện được Đề án Đặc trưng văn hóa Phật giáo Việt Nam - thống nhất trong sự đa dạng, thì không những Giáo hội Phật giáo Việt Nam cần tìm tòi và phát huy được những nét đặc trưng của văn hóa Phật giáo Việt Nam trước những tác động của hội nhập quốc tế, mà còn cần tìm được giải pháp để dung hòa mà vẫn phát huy giá trị riêng biệt của từng Hệ phái trong Giáo hội../.