Nhiều lần viếng, hôm nay tôi vỡ ra: Chùa Long Đức "tích hợp" hết thảy mọi hạng mục công trình trong một khối nhà chung liền mạch. Sân, chính điện, nhà hậu tổ, tăng xá, hậu liêu… chỉ có giãn cách rất tương đối, có lẽ không gian đô thị không cho phép tách và trải các hạng mục công trình riêng biệt như ở các chốn già lam tọa lạc trên đất rộng, ngoại ô thành phố hay nông thôn, trung du...

Đến Long Đức tự bạn có hai ngõ: Nương theo quốc lộ, rẽ vào và gặp trước tịnh xá Ngọc Tường; phía sau, bạn đi vào sau khi "trải nghiệm" hết các chợ: nhà lồng, khu tạp hóa, chợ rau cải... khá ồn ào.

Trước chính điện, bên hữu có đình trăm gian, kiến trúc gọn gàng tinh tế, vẫn còn dấu vết thời gian xây dựng - Mậu Thân - 1968. Bên tả có Điện thờ Phật Mẫu, hết thảy cân xứng hài hòa chia sẻ không gian chung với ngôi chùa.

Đại đức Thích Tâm Nhẫn nhận trách vụ trú trì ngôi chùa từ Thượng tọa Thích Minh Lành. Thầy tiếp tôi cùng những phật tử gắn bó với chốn già lam từ thời kỳ ban đầu và câu chuyện về truyền thống ngôi chùa cuốn hút khách. 

Long Đức tự "được cho" xây dựng từ những năm sau hiệp định Giơnevơ... Vị khai sơn tạo tự có pháp danh Huệ Đạt, đã tịch trước 1975, coi sóc gầy dựng già lam từ cảnh đơn sơ. Nhiều bậc tăng ni đã nương Tam bảo nơi đây tu học: Sư cô Nghĩa đứng đầu ni giới tỉnh Bạc Liêu bây giờ, Sư cô Hảo...

Chùa Long Đức đã xây tháp cho vị khai sơn tạo tự song không có bia hay thông tin gì trên tháp, tuyền một màu vôi! Trả lời thắc mắc của tôi, Đại đức Thích Tâm Nhẫn nói: "Chỉ bởi không biết thế danh Ngài".

Năm ngoái, chùa đã trọng thể tổ chức lễ húy kỵ lần thứ 42 cho Thầy Thích Huệ Đạt.

Đến đất Hộ Phòng, bạn hãy gieo duyên thắp hương nơi Long Đức tự, ngôi chùa tích hợp mọi hạng mục trong một khối liền mạch và tháp vị khai sơn tạo tự thiếu thế danh để chia sẻ trải nghiệm như chúng tôi đã có, hôm nay.

Nguyễn Thành Công