Thực hành Thiền Tâm từ (Mettā-bhavana) là sự hỗ trợ quan trọng cho kỹ thuật thiền Vipassana. Thực hành thiền giúp phát sinh tình thương và thiện ý cho mọi chúng sinh, không khí tràn đầy những rung động tích cực của sự tinh khiết và lòng trắc ẩn. Đức Phật dạy các đệ tử của Ngài phát triển Tâm từ (Mettā) để sống một cuộc sống bình an và hài hòa hơn; đồng thời giúp người khác cũng làm được như vậy. Thiền Vipassana theo lời dạy đó vì Tâm từ (Mettā) chỉ cho chúng ta cách chia sẻ sự an lạc và hài hòa với mọi người.

Mijita siniyhati’ti Mettā - Mettā là giải quyết mọi việc bằng sự thân thiện. Đó là sự mong muốn chân thành vì lợi ích và hạnh phúc của tất cả mọi người và không có sự ác ý. Adoso’ti Mettā – “Không ghét bỏ là Mettā”. Đặc điểm chính của Mettā là thái độ nhân từ. Điều này đưa đến việc xác định sự tương quan giữa bản thân với mọi chúng sinh, nhận ra tình thân hữu với muôn loài. 

Tâm từ (Mettā) là thực hành thiền định liên quan đến việc tập trung vào quán chiếu, đọc thầm hoặc thành tiếng những cụm từ mong muốn tốt đẹp cho bản thân và những người khác. Mettā thường được dịch là “Tâm từ”, nhưng tôi thích bản dịch của Mery Thanaroaro dịch Mettā là “Thiện ý tốt”.

Hình thức thiền định này được nhiều người thực hành thành công, giúp tịnh hóa lòng thù hận và chuyển hóa bệnh tật. Thiện ý tốt, hay lòng nhân từ, là dược liệu hữu hiệu giúp giảm thiểu bệnh tật bởi hận thù, oán ghét: “Khi bạn thực hành thiện ý tốt, bạn sẽ loại bỏ được sự sợ hãi và những phản ứng tiêu cực khỏi tâm trí của bạn”.

Tiến sĩ Martin Luther King, Jr., đã nói về nhu cầu “bất bạo động tích cực”. Cho dù tôi làm điều đó từ tâm trí hận thù, hay từ một tâm trí nhận ra rằng một người xa lạ nào đó có thể là mẹ hoặc cha tôi, hay người giám hộ, phụ thuộc vào việc tôi thực hành tốt như thế nào.

Khi bạn thực hành thiện ý tốt, bạn loại bỏ sự sợ hãi và phản ứng tiêu cực khỏi tâm trí của bạn. Đối với tôi, đây là điều quan trọng nhất đối với nhiều người trong thực hành cá nhân Tâm từ (Mettā) hoặc thực hành tập thể. 

Khi thực hành Tâm từ (Mettā), bạn cần thực hiện từng bước từ tốn giống như leo bậc thang. Yêu thương những người gần gũi như gia đình và bạn bè, dần dần mở lòng từ đến những người lạ không quen biết. 

Sau đó, mức độ thực hành tăng dần khi bạn cầu mong sự an toàn, hạnh phúc và hòa bình cho những người bạn không thích và những người bạn đã từng coi là kẻ thù của mình. Cuối cùng ở cấp độ tối thượng, bạn mở rộng thiện ý tốt đẹp của mình cho tất cả chúng sinh trong vũ trụ.

Đó là việc đòi hỏi khả năng cao, bởi bạn có thể dễ dàng dành tình yêu thương cho những người thân quen, nhưng rất khó khi dành tình yêu thương cho những người phạm tội. Vì vậy, chúng ta có thể gọi hình thức thực hành này là sự tu luyện của “không hận thù - non hatred”, “không sợ hãi - non fear) để trở nên mạnh mẽ, ổn định và tập trung hơn.

Thiền Tâm từ (Mettā) có thể thực hiện trong thời gian ngắn hoặc thực hành liên tục trong nhiều ngày. Đầu tiên, hãy tìm một nơi để ngồi hoặc nằm yên lặng một cách thoải mái. Bạn có thể nhắm mắt lại hoặc khép hờ; hít thở sâu vài lần để khởi động, làm dịu và ổn định bản thân. Bạn nhẹ nhàng đặt một bàn tay lên ngực hoặc má, hay bất kỳ phần nào của cơ thể giúp kết nối bạn với tâm từ bi. Sau đó, bạn có thể bắt đầu thực hành.

Hướng tới chính mình

Bạn bắt đầu với những mong ước thiện ý tốt lành cho chính mình: Tôi có thể an toàn và được bảo vệ khỏi tổn hại về thể chất và tinh thần. Tôi có cơ thể khỏe mạnh và tận hưởng cuộc sống. Tôi có thể yên bình và thực sự hạnh phúc không. 
 
Hướng tới bạn bè

Hãy mở rộng mong muốn tốt đẹp cho những người mà bạn yêu thương: gia đình, bạn bè và những người khác: Bạn có thể an toàn và được bảo vệ khỏi tổn hại về thể chất và tinh thần. Bạn có thể khỏe mạnh và an vui. Bạn có thể yên bình và hạnh phúc không. Bạn có thể sống với niềm vui dễ dàng không.
 
Hướng tới những con nguười trung lập

Chúng ta hãy mở rộng thiện ý tốt lành của mình tới những con người “trung lập” – những người mà chúng ta yêu mến hay không có thiện cảm. Đây là cách hữu ích để kiểm tra trong bạn có những con người trung tính hay không? Nếu không có, tâm trí của bạn sẽ nhanh chóng phân loại những người bạn thích và những người bạn không thích. Đó là điều đáng chú ý nếu nó đúng với bạn.

Sau đó, bạn có thể nói vài điều với bản thân như: Mặc dù bạn là một người trung lập đối với tôi – có nghĩa là tôi không ảnh hưởng đến bạn quá nhiều – nhưng tôi biết bạn và tôi đều có những điều giống nhau bạn có niềm vui, nỗi buồn và nỗi đau trong cuộc sống. Vì vậy, tôi chúc những điều tốt lành đến với bạn.
 
Hướng tới kẻ thù

Thiền sư Thích Nhất Hạnh nói: “Yêu mà không biết cách yêu sẽ làm tổn thương người mà chúng ta yêu. Để biết cách yêu họ, chúng ta phải thấu hiểu họ. Để thấu hiểu họ, chúng ta cần phải lắng nghe”.

“Khi bạn yêu một người, bạn nên có khả năng mang tới niềm khuây khỏa và giúp họ giảm nhẹ nỗi đau đang phải chịu đựng. Đó là một nghệ thuật. Nếu bạn không hiểu nguồn gốc nỗi đau của họ thì bạn không thể giúp đỡ họ, giống như một vị bác sĩ không thể chữa bệnh cho bệnh nhân nếu ông ấy không biết nguyên nhân gây bệnh. Bạn cần hiểu nguồn gốc của những nỗi đau của người bạn yêu để an ủi họ”.

Giai đoạn tiếp theo thể hiện thiện ý của bạn, kể cả đối với người đã từng gây tổn thương đến bạn. Sau đó, trong phạm vi có thể, bạn có thể dành những lời chúc tốt đẹp đến những người đã từng khiến bạn đau đớn. Hãy để điều này phát triển tự nhiên, thư giãn và thử nghiệm nó.
 
Hướng đến tất cả chúng sinh

Cuối cùng cá nhân bạn mở rộng Tâm từ (Mettā) đến tất cả chúng sinh trong vũ trụ. Bạn có thể hình dung như một ngọn hải đăng, với thiện ý và lòng nhân ái tuôn trào từ trái tim và cơ thể của bạn theo mọi hướng. Nguyện cầu tất cả chúng sinh được bình an và tìm được hạnh phúc thật sự. 

Tác giả: Mushim Pattricia Ikeda
Vân Tuyền