Quảng Nam — Ngày 14 tháng 6 năm 2025, Ban Văn hóa Trung ương GHPGVN đã phối kết hợp cùng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Quảng Nam, đại diện chính quyền tỉnh Quảng Nam và các nhà nghiên cứu, học giả, khảo cổ, cùng tổ chức chương trình điền dã, tọa đàm và họp bàn chuẩn bị cho hội thảo khoa học với chủ đề “Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa Phật viện Đồng Dương, Quảng Nam”.

Về phía Ban Văn hoá Trung ương GHPGVN có sự hiện diện của Hoà thượng Thích Thọ Lạc - Trưởng ban, Hoà thượng Thích Hải Ấn - Phó Trưởng ban Thường trực, Hoà thượng Thích Kiên Tuệ - Phó ban, Hoà thượng Thích Huệ Vinh - Phó ban cùng chư tôn đức văn phòng và thành viên Ban Văn hoá Trung ương. 

Đại diện tỉnh Quảng Nam có sự tham dự của: Hoà thượng Thích Phước Minh - Trưởng BTS tỉnh Quảng Nam, về phía chính quyền có: Ông Phan Thái Bình - Phó Chủ tịch TT UBND tỉnh, Bà Nguyễn Thị Thu Hiền - Phó GĐ Sở Văn hoá Thể thao & Du lịch tỉnh, Ông Mai Quang Vĩnh - Phó GĐ Sở Dân tộc & Tôn giáo tỉnh cùng quý cán bộ, cơ quan có liên quan đồng tham dự.

Đồng thời là sự góp mặt của: PGS.TS. Chu Văn Tuấn Viện trưởng Viện nghiên cứu tôn giáo Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam cùng quý nhân sĩ trí thức, các nhà nghiên cứu khoa học, Khảo cổ học và quý vị đại diện các Bảo tàng quốc gia của ba miền đất nước.

Đây là sự kiện mang ý nghĩa đặc biệt, thể hiện tinh thần đồng hành giữa Giáo hội Phật giáo Việt Nam và các nhà quản lý, giới khoa học, viện nghiên cứu, khảo cổ và Bảo tàng lịch sử trong nỗ lực bảo tồn những giá trị lịch sử - văn hóa Phật giáo gắn với dòng chảy lịch sử dân tộc.

Phật viện Đồng Dương – Di sản độc đáo của Phật giáo Champa

Phật viện Đồng Dương, tọa lạc tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam, được xây dựng vào cuối thế kỷ IX dưới triều đại vua Indravarman II của vương quốc Champa. Đây từng là trung tâm Phật giáo lớn nhất của Champa cổ, gắn liền với sự phát triển rực rỡ của Phật giáo Đại thừa, đặc biệt là Phật giáo Mật tông.

Trải qua hơn một thiên niên kỷ, những dấu tích còn lại của Phật viện Đồng Dương đã bị hủy hoại nặng nề bởi thời gian và chiến tranh. Tuy vậy, những gì còn sót lại — từ nền móng kiến trúc, phù điêu, tượng Phật, đến các tư liệu khảo cổ — vẫn phản ánh một nền văn hóa tâm linh rực rỡ, khẳng định sự giao thoa giữa Phật giáo Ấn Độ và bản địa Champa.

Sự chuẩn bị nghiêm túc, trách nhiệm cho một hội thảo trọng điểm

Trong chương trình điền dã lần này, Chư Tôn đức Lãnh đạo Ban Văn hoá Trung ương, các nhà nghiên cứu, học giả...đã trực tiếp đến khu vực Phật viện Đồng Dương hiện nay để khảo sát hiện trạng di tích và những tàn tích còn sót lại. Buổi tọa đàm chuyên đề đã được tổ chức với sự tham gia của Chư Tôn đức BVHTƯ, đại diện chính quyền địa phương và  các nhà nghiên cứu hàng đầu về lịch sử, khảo cổ, Phật học, văn hóa Champa.

Ban Văn hóa Trung ương GHPGVN, dưới sự chỉ đạo của HT. Thích Thọ Lạc – Trưởng ban, cùng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Quảng Nam đã làm việc chặt chẽ với các cơ quan chuyên môn, nhà khoa học, nhà quản lý văn hóa để đề xuất những giải pháp khoa học, khả thi cho việc bảo tồn, phục dựng và phát huy giá trị di sản Phật viện Đồng Dương.

Theo kế hoạch, hội thảo chính thức sẽ được tổ chức trong thời gian tới, quy tụ sự tham gia của các nhà khoa học, chuyên gia văn hóa, khảo cổ, Phật học trong và ngoài nước. Hội thảo không chỉ dừng lại ở khía cạnh học thuật mà còn hướng đến việc kiến nghị các giải pháp cụ thể với các cấp chính quyền về việc bảo vệ và phát huy giá trị Phật viện Đồng Dương như một phần di sản văn hóa quốc gia.

Khơi nguồn sức sống mới cho một di sản bị lãng quên

Phát biểu tại các buổi họp, nhiều ý kiến nhấn mạnh: Phật viện Đồng Dương không chỉ là một di tích khảo cổ đơn thuần mà còn là chứng tích sống động về sự lan tỏa và phát triển của Phật giáo trong dòng chảy văn hóa Đông Nam Á. Việc phục dựng, bảo tồn và phát huy giá trị Phật viện Đồng Dương chính là góp phần tôn vinh sự đóng góp của Phật giáo vào tiến trình hình thành và phát triển văn hóa Việt Nam.

Tinh thần chung của đoàn khảo sát là quyết tâm đưa Phật viện Đồng Dương trở lại vị trí xứng đáng trong lịch sử, không chỉ với tư cách là một di tích khảo cổ mà còn là một trung tâm nghiên cứu, giáo dục và du lịch tâm linh trong tương lai.

Phật giáo Việt Nam đồng hành cùng dân tộc trong bảo tồn di sản

Hoạt động lần này tiếp tục khẳng định phương châm “Đạo pháp - Dân tộc - Chủ nghĩa xã hội” của GHPGVN, thể hiện trách nhiệm của Giáo hội trong việc đồng hành cùng các cơ quan nhà nước, nhà khoa học và cộng đồng xã hội để bảo vệ những giá trị văn hóa, tâm linh gắn bó với lịch sử dân tộc.

Việc chuẩn bị cho hội thảo về Phật viện Đồng Dương là bước khởi đầu quan trọng, mở ra một chương mới trong hành trình phục hưng một di sản Phật giáo từng bị lãng quên, trả lại cho Phật viện Đồng Dương hào quang vốn có của nó trong lịch sử và tâm thức dân tộc Việt Nam.

Một số hình ảnh được ghi nhận:

Tịnh Minh

Photo by Giác Ân